DENNEBOOM-BOLLEGRAAF, JOSEPH MOZES EN ESTER

De stamvader van deze tak was Joseph Mozes Denneboom (Staphorst, 3.11.1847 – Zwolle, 12.4.1925), pakhuisknecht, koopman en winkelier.
De ouders van Jozeph Mozes waren Joël Denneboom (Veldhuizen, Veldhausen, graafschap Hannover, 8.2.1807 – Ambt Hardenberg, 21.9.1864) en Eva (naam in de akten was Gerrigje) Roos (Zwolle, 12.2.1812 – Amsterdam, november 1873). Joël en Eva trouwden in Staphorst op 17 januari 1838 en ze kregen twaalf kinderen: de eerste tien werden in Staphorst geboren, de jongste twee in Avereerst. Joël was Inlands Kramer van beroep.

Joseph Mozes was het zesde kind. Hij trouwde in Zwolle op 20 november 1873 (akte 166) met Ester Bollegraaf (Slochteren, 26.1.1846 – Zwolle, 21.1.1927).  Esters ouders waren Abraham Bollegraaf (geboren in Reinsberg Duitsland in april 1809) en Roelfje Jakobs Velleman (Slochteren, 7.7.1807 – 8.1.1862).

Trouwakte Joseph Mozes en Ester Denneboom-Bollegraaf
Bron: www.familysearch.org

Overlijdensadvertentie van Jozeph Mozes Denneboom
Bron: Josephine Denneboom

De graven van Jozeph Mozes en Ester Denneboom-Bollegraaf, Watersteeg, Zwolle
Bron: Mirjam Kan

Het zevende kind van Joël en Eva Denneboom-Roos was Israël Denneboom (Staphorst, 6.10.1849 – Amsterdam, 23.10.1939). Hij was schoenmaker van beroep en trouwde in Meppel op 13 augustus 1887 (akte 34) met Ester Mesritz (Meppel, 15.2.1857 – Zwolle, 19.5.1931). Zij kregen zes kinderen. Het gezin verhuisde naar Zwolle omstreeks 1893. Twee zonen bleven daar wonen: Karel (Meppel, 23.10.1892 – Enschede, 9.5.1982) en Elie (Zwolle, 21.7.1896 – Sobibor, 4.6.1943).

Bron: Geboorte-akte van Karel Denneboom (1892) van de Burgerlijke Stand in Meppel, afgifte pas in september 1919, kort voor zijn huwelijk met Julia Zilverberg Bron: www.familysearsch.org

Graf van Israël Denneboom, Watersteeg, Zwolle
Bron: Mirjam Kan

Jozeph Mozes en Ester Denneboom kregen tien kinderen, allen geboren in Zwolle:  De oudste, Betje, werd geboren op 3 september 1874 in de Drie Trommeltjessteeg.Ze trouwde met Salomon Gobetz, diamantslijper te Amsterdam. Ze kregen zeven kinderen. Betje overleed in Amsterdam op 10 juni 1930 .Het tweede kind was Joël. Hij werd geboren op 5 februari 1876 aan ‘t Eiland. Hij was koopman en melkventer van beroep.

Joël kwam om in Auschwitz op 3 december 1942. Het derde kind van Joseph Mozes en Ester, Abraham, werd geboren op 13 november 1877 aan het A-plein. Hij overleed in Zwolle op 29 oktober 1878, nog geen jaar oud. Karel, het vierde kind, werd geboren op 11 februari 1879 aan ‘t Eiland. Hij was pakhuisknecht.

Joël Denneboom Bron: Josephine Denneboom

Het graf van Caroline Denneboom-van der Woude,
Watersteeg, Zwolle Bron: Mirjam Kan

Joël kwam om in Auschwitz op 3 december 1942. Het derde kind van Joseph Mozes en Ester, Abraham, werd geboren op 13 november 1877 aan het A-plein. Hij overleed in Zwolle op 29 oktober 1878, nog geen jaar oud. Karel, het vierde kind, werd geboren op 11 februari 1879 aan ‘t Eiland. Hij was pakhuisknecht. Karel trouwde op 21 november 1905 met Betje Stibbe (Zwolle, 4.4.1877 – Zwolle, 11.7.1937).

Karel Denneboom als jongeman
Bron: Josephine Denneboom

Karel en Betje Denneboom-Stibbe Bron: Josephine Denneboom

Betje was de dochter van Koos (Moos) Stibbe en Sara (Sophia) van Coeverden (Coevorden, 11.6.1846 – Zwolle, 1.4.1928). Sara was marktkoopvrouw. Karel was een echte heer, altijd mooi aangekleed en hij liep met wandelstok en hoed.  Hij was gesteld op zijn familie en ging in de jaren 30 naar Amsterdam voor zaken.

Sara van Coeverden (rechts) aan het werk op de markt

Karel Denneboom, links met bolhoed en wandelstok, op het ijs
Bron: Josephine Denneboom

Karel en Betje Denneboom-Stibbe kregen drie kinderen:
Joseph Mozes Denneboom (Zwolle, 23.7.1906 – Zwolle, 5.10.1991)
Koos Denneboom                  (Zwolle, 8.8.1908- Zwolle, 16.9.1974).
Esther Denneboom                (Gelchenkirchen, 28.8.1914 – Auschwitz, 27.8.1943).

rouwboekje van Karel en Betje Denneboom-Stibbe Bron: Josephine Denneboom

Joseph Mozes, Esther en Koos Denneboom Bron: Josephine Denneboom

Jozeph Mozes Denneboom ca. 1920 Bron: Josephine Denneboom

Joseph Mozes Denneboom was electriciën.Hij trouwde in Deventer op 21 oktober 1931 met Hendrika Wilhelmina Kempink (Deventer, 19.3.1907 –Zwolle, 10.11.1946). In de oorlog woonden ze in de Broerenstraat 22a in Zwolle. Joseph Mozes en Hendrika kregen een een-eiige tweeling, Karel en Johannes (Joop) Denneboom, geboren in Zwolle op 1 januari 1933.

Karel en Joop Denneboom Bron: Josephine Denneboom

Nadat Hendrika eind 1946 overleden was, hertrouwde Joseph Mozes op 1 juli 1948 met Maria Jacoba (Mery) Kempink, geboren op 26.11.1920. Zij was een volle nicht van Hendrika. Uit dit huwelijk werd een dochter geboren op 22 oktober 1949, Betty Anna Maria (Betty) Denneboom. Dankzij Mery weten we wat voor personen Karel en Joseph Mozes waren en ook Josephine Denneboom heeft voor enorm veel informatie en foto’s gezorgd.

Joseph Mozes was een lieve man, iemand van weinig woorden, recht door zee, ook wel rechtlijnig in zijn opvattingen. Hij was heel trouw naar mensen (familie, maar ook vrienden en werknemers, eigenlijk jegens iedereen), heel behulpzaam. Hij werd niet snel boos, maar als hij boos was, dan was hij woedend.

In de oorlog was Joseph Mozes – evenals zijn broer Koos – opgepakt en naar Kamp Havelte gebracht. Daar moesten ze graafwerkzaamheden verrichten voor wegen en startbanen voor een vliegveld. De broers probeerden destijds thuis te blijven in Zwolle met behulp van briefjes van de huisarts. Toen dit niet lukte, hebben ze zich met behulp van speciale tangen (Joseph Mozes was immers electriciën) de weg naar de vrijheid geknipt en zijn ontsnapt. Ze werden opgewacht door een goede vriend, de heer Lehman, die hen terug bracht naar Zwolle.

Joseph Mozes dook korte tijd onder, maar hij kon niet tegen het opgesloten zijn en ondanks dat hij er erg joods uitzag, liep hij gewoon rond. In die tijd werkte hij opde werf van zijn vriend Lehman in Zwolle. Joseph Mozes was gesloten (hij heeft de oorlog overleefd, maar heeft nooit over zijn ervaringen gesproken;hij heeft ookveel foto’s en ander materiaal uit die periode vernietigd), hij was een binnenvetter, kon zijn emoties moeilijk uiten.

Hij kon erg genieten van de natuur, had een eigen boot en ging regelmatig uit varen; jarenlang was hij commandant bij de vrijwillige brandweer.
Kleindochter Josephine herinnert zich hem als een fijn, lief mens,iemand die niet echt met zijn kleinkinderen speelde, maar hij liet wel altijd merken dat hij blij met je was.

Jozeph Mozes op 23 juli 1987 tijdens de viering van zijn 81ste verjaardag Bron: Josephine Denneboom

Karel Denneboom, de oudste van de tweeling, trouwde met Jacoba Kale (Harderwijk, 4.1.1935 – Velp, 14.2.1974). Ze kregen drie dochters, allen geboren in Velp: José Jacqueline (Josephine), geboren op 4 februari 1959. Karen Bianca (Karen) werd geboren op 3 oktober 1960 en Esther Marion (Esther), geboren op 11 februari 1965.

Josephine trouwde met Jan Peter en heeft drie kinderen: Niels, Anouk en Teije. Karen trouwde met Erik en heeft drie dochters Sara, Anne en Meike. Esther trouwde met Jan en heeft twee zoons: Wisse Jochum (Wisse) en Hidde Karel (Hidde).

De tweelingbroer van Karel, Joop Denneboom. Hij was ambtenaar bij de P.T.T., trouwde met Dina (Diny) en kreeg twee dochters: Hendrika Wilhelmina Maria (Mirjam) en Janette Monique (Monique) Denneboom. Monique trouwde Marinus en heeft twee kinderen: Rebecca Deborah (Rebecca) en Nathan Benjamin (Nathan).

Koos Denneboom, de tweede zoon van Karel en Betje, was professioneel kelner van beroep. Hij trouwde in Zwolle op 24 maart 1936 met Antje Tielenburg (Zwolle, 20.2.1913 – Amsterdam, 22.7.1969). Antje was het jongste kind (van in totaal tien kinderen) van Johannes Tielenburg en Trijntje Hes.

Koos en Antje kregen drie kinderen, allen geboren in Zwolle: Karel Johannes, Benno (Bert) en Hendrina Yvonne (Yvonne).

Karel Johannes werd geboren op 12 september 1936. Hij emigreerde in 1956 naar Toronto, Canada en leerde daar zijn vrouw, Veronica Annette
Laframboise, kennen. Ze kregen drie kinderen, allen geboren in Canada. Karel Johannes werkte op golfclubs. Hij overleed in  1963 aan een bloedvergiftiging.

Benno (Bert of Dennie) Denneboom werd geboren op 28 juli 1940. Hij is douanebeambte van beroep. Bert is getrouwd, hij heeft twee kinderen en vijf kleinkinderen. Hij woont nog steeds in Zwolle.

Hendrina Yvonne (Yvonne) Denneboom was hun jongste kind en werd geboren op 18 januari 1947. Ze is verpleegkundige, is gescheiden  en heeft twee kinderen.

Koos heeft altijd in de horeca gewerkt. Aanvankelijk woonden Antje en hij in Zwolle (in de oorlog aan de Jufferenwal 1). Voor en in de oorlog werkte hij bij ‘De Harmonie’, een restaurant aan de Grote Markt (wat tot op heden bestaat). In 1942 werd hij gedwongen tot ontslag omdat hij Jood was, indertijd zeer tegen de zin van de eigenaar, de heer Smorenburg. Na de oorlog werkte hij in Hotel Wientjes. In 1964 vertrokken ze naar Amsterdam. Daar werd hij Gerand  van de Herensociëteit ‘Onder ons’ in de Kalverstraat. Koos had personeel (kok en kelners) en zorgde voor een lunch op woensdag  en een lunch en diner op vrijdag. Er waren ook speciale avonden, zoals eenmaal per jaar de Stokvisavond. De sociëteit werd bezocht door Prins Bernard en vele prominente figuren  uit regering en zakenleven. Koos en Antje woonden in hetzelfde pand. Hij was een rustige man, die hield van het verzorgen van de klanten. De Sociëteit bestaat nog steeds.Antje overleed in Amsterdam, maar is begraven op de begraafplaats De Kranenburg in Zwolle.

Koos heeft nog enkele jaren alleen in Amsterdam gewoond (zoon Bert herinnert zich dat hij als kind één- of tweemaal per jaar met zijn ouders op bezoek kwam en in de grote, dure leren stoelen mocht zitten, waar hij daarna in de Kalverstraat een ijsje kreeg.

Koos was een enthousiaste fan van de Zwolse sportclub Z.A.C. (Zwolse  Athletiek Club).

In 1973 kwam Koos terug naar Zwolle omdat hij ziek was. Hij woonde toen in de Isaäc van Hoornbeekstraat 23 en overleed op 16 september 1974. Evenals zijn vrouw is ook hij begraven op de begraafplaats de Kranenburg in Zwolle.

Koos Denneboom (rechts) samen met de heren Cor Verheul en Tinus Koeslag tijdens de ZAC-reünie van 1968. Bron: Beeldbank Historisch Centrum Overijssel

De dochter van Karel en Betje Denneboom, Esther, werd geboren in Gelchenkirchen op 28 augustus 1914

Esther trouwde in Zwolle op 17 september 1935 met Mozes de Leeuwe (Zwolle, 20.11.1910 – Auschwitz,  20.12.1943).  Ze woonden in de Frans Halsstraat 6a in Zwolle.

Esther Denneboom als kind in Gelchenkirchen Bron: Josephine Denneboom

Huwelijksfoto van Mozes en Esther de Leeuwe-Denneboom Bron: Josephine Denneboom

Karel, de vader van Esther, woonde aanvankelijk aan het Koningsplein 5a te Zwolle, maar nadat hij weduwnaar was geworden en in de oorlog hoogbejaard  was, kon hij het leven in die periode alleen in huis niet meer aan. Zodoende namen Mozes en Esther hem in huis.  Helaas werden ze alledrie opgepakt en werden vermoord in Auschwitz op 27 augustus 1943.

Het vijfde kind van Joseph Mozes en Ester Denneboom heette ook Joseph Mozes. Hij werd geboren op 24 juli 1881 aan ‘t Eiland en stierf dezelfde dag. Het zesde kind van Jozeph Mozes en Esther Denneboom-Bollegraaf, Eva Denneboom, werd geboren op 13 juli 1882 in de Kerkstraat.

Eva Denneboom Bron: Josephine Denneboom

Eva van Bergen-Denneboom op oudere leeftijd Bron: Chaja Eva Kause-van Bergen

Eva trouwde met in Weesp op 23 augustus 1905 met Simon Isaac van Bergen (Weesp, 17.10.1883 – Sobibor 4.6.1943)  en kreeg zes kinderen.

*Isaac Simon (Weesp, 5 .7.1906 – Polen, 31.3.1944)
*Ester (Weesp, 24.10.1907 – Auschwitz, 15.12.1942)
*Jozeph Mozes Simon (Joop) van Bergen (Weesp, 6.3.1909 – Oost Europa, 9.5.1945
*Victor Simon (Weesp, 10.8.1910 – ca. 2000)
*Sara (Weesp, 23.6.1912 – Sobibor, 30.4.1943)
*Betje (Weesp, 6.1.1917 – Amsterdam, 28.1.1934).

Eva werd vermoord in Sobibor op 4 juni 1943.

Het zevende kind, Hendrina (Dina) Denneboom, werd geboren op 4 december 1883 in de Kerkstraat. Ze trouwde  met Salomon Levit (Rotterdam, 16.1.1883 – overlijden onbekend) en verhuisde na haar huwelijk naar Rotterdam.  Dina en Salomon kregen geen kinderen.

Hendrina (Dina) Levit-Denneboom Bron: Josephine Denneboom

Het achtste kind, Abraham Denneboom, werd geboren op 20 januari 1886 in de Kerkstraat. Hij was schoenmaker en meubelmaker en trouwde met Fijtje (Isaac) van Bergen (Weesp, 6.3.1881 – Hilversum, 18.11.1935). Na Fijtjes  overlijden trouwde hij met Sara Katoen; in de jaren 40 woonden ze in
Hilversum. Abraham kwam om in Sobibor  op 16 april 1943.

Het negende kind, Simon Denneboom, werd geboren op 7 januari 1888 in de Kerkstraat. Hij was parkeerknecht van beroep en trouwde met Sara de Leon (Amsterdam, 4.6.1888 – Auschwitz, 5.10.1942). Simon overleed in Zwolle in de Rhijnvis Feithlaan op 10 oktober 1935. Sara vertrok daarna naar Amsterdam en trouwde met Lion Fransman.

Het tiende en jongste kind van Joseph Mozes en Ester Denneboom was Roosje Denneboom  (Zwolle, Kerkstraat, 19.5.1890 – Auschwitz, 27.8.1943).
Ze trouwde in Amsterdam op 15 november 1911 met  Asser van Gigh (Leiden, 12.7.1884 – Auschwitz, 14.1.1943). Asser was magazijn-bediende, controleur coöperatie en boekhandelaar.

Roosje en Asser van Gigch kregen drie kinderen:
Sara (Saartje), kapster (Amsterdam, 12.3.1912 – Sobibor, 1943).
Jozeph David                (Amsterdam, 15.1.1918 – Amsterdam, 23.2.1921).
Salomon Joël (Sally)   (Amsterdam, 22.8.1925 – Auschwitz, 30.4.1943).

In het Nationaal archief in Den Haag staat dat Roosje in de oorlog in een psychiatrische inrichting heeft gezeten vanwege de angsten die zij had voor het oorlogsgeweld. Haar angsten bleken gegrond, ze is immers weggehaald en vermoord.

Saartje van Gigch is getrouwd te Amsterdam op 27 augustus 1930 met haar neef Isaac Simon (Ies) van Bergen (Weesp, 5.7.1906 – Polen, 31.3.1944).
Isaac Simon had in de Spaanse Burgeroorlog gevochten tegen Franco en raakte daar zijn linkerarm kwijt.
Saartje en Isaac Simon kregen een dochter, Chaja Eva van Bergen, geboren te Amsterdam op 11 maart 1935. Haar beide oma’s waren zussen van elkaar: Roosje en Eva Denneboom.
Isaac Simon en Saartje scheidden echter op 13 juli 1938. Chaja Eva werd toegewezen aan haar vader.  Op 21 augustus 1940 hertrouwde hij met Nora (Noor) Diamant. Hij had haar leren kennen in Spanje, zij was daar als verpleegster naar toe gegaan. Hun zoon heet Eddie van Bergen.

Isaac Simon met een verpleegster eind jaren 30 Bron: Chaja Eva Kause-van Bergen

Isaac Simon en dochter Chaja Eva van Bergen, ca. 1940 Bron: Chaja Eva Kause-van Bergen

Begin 1941 is Simon Isaac opgepakt en via Westerbork naar Buchenwald vervoerd. Uiteindelijk werd hij  vermoord in Sobibor op 4 juni 1943.

Opa Simon Isaac van Bergen op oudere leeftijd Bron: Chaja Eva Kause-van Bergen

Saartje van Bergen-van Gigch in de oorlog Bron: Chaja Eva Kause-van Bergen

Chaja Eva trouwde te Amsterdam op 21 maart 1956 met Martin A. Kause en kreeg drie kinderen,  een zoon en twee dochters. De dochters overleden beiden in 2001 aan kanker. Chaja heeft een warm  contact met de kinderen van haar dochters en hun families. Mede dankzij Chaja is dit deel tot stand gekomen.

Chaja Eva Kause-van Bergen in 2010 Eigen bron