KEIZER-DAVIDSON, EDUARD EN ANNA JOHANNA

Dit deel is tot stand gekomen in 2012.

Eduard Keizer werd geboren in Hasselt op 1 november 1870. Hij was het jongste kind van Manuel Keizer (Hasselt, 11.4.1829 – Gouda, 27.5.1914) en Saartje Karseboom (Slochteren, 14.6.1827 – Hasselt, 30.1.1897). Eduard had drie broers en een zus. Hij trouwde op 7 september 1897 in Zwolle met Anna Johanna (Johanna)  Davidson (Zwolle, 17.6.1875 – Utrecht, 17.8.1943). De ouders van Johanna waren Aron Davidson (Zwolle, 10.11.1835 – 13.1.1910) en Maria Rozeband (Olst, 1840 – Zwolle, 9.1.1923). Johanna had een oudere broer (Salomon), haar jongere broer overleed zes dagen na zijn geboorte.

Gesigneerd gezamelijk paspoort uit 1926 van Eduard en Johanna Keizer Bron: Robbert Keizer

Eduard was een vrij stille man, maar zeker wel iemand met principes. Johanna was een hele flinke vrouw, een persoonlijkheid, ze kon adrem reageren op allerlei levenssituaties en was dominanter dan haar echtgenoot. Beiden waren warme mensen, die heel goed om wisten te gaan met kinderen en de kleinkinderen kwamen met plezier bij hen.

Er werden zeven kinderen geboren, allen in Zwolle:

* Emanuel (Manie) Keizer (13 januari 1899 – Jeruzalem, 26.12.1975).
* Marianne Keizer, geboren op 20 maart 1900, zij overleed echter op drie jarige leeftijd op 17 mei 1903 aan mazelen.
* Aron Keizer (3 juli 1902 – 29.2.1944).
* Louis Keizer (6.9.1904 – Sobibor 9.4.1943).
* Sally Keizer (31.12.1906 – Buchenwald, 12.4.1945).
* Simon Keizer (21.6.1909 – Horgen, Zwitserland, 16.3.1975).
* Marianne Sara (Nanny) Keizer (18.11.1915 – Auschwitz, 31.5.1944).
Rubertus van Zuiden besneed alle Keizer-zonen en noteerde dat in het Besnijdenisregister van Overijssel.

Eduard Keizer met zijn vier zonen voor de slagerij in de Sassenstraat, hoek Schoutensteeg, 1913 Van links naar rechts: Eduard (links in witte jas), Simon, Emanuel, Aron en Sally. De twee mannen naast de koe waren werknemers in de slagerij. Bron: Robbert Keizer

Emanuel Keizer trouwde met Esther (Etty) Frank (Groningen, 1.4.1901 – Jeruzalem, 4.10.2005). Etty was het tweede kind van Hartog Samson Frank – zijn joodse naam was Naphtalie –  (Meppel, 4.5.1872 – Groningen, 11.12.1962)en Frouke Cohen (Delfzijl, 17.8.1874 – Groningen, 5.5.1948). Ze had vier broers en een zus.

Waarschijnlijk bij de verloving van Emanuel en Etty, omstreeks 1922 Bron: Robbert Keizer Robbert kan de meeste mensen niet met zekerheid identificeren. Eerste rij (zittende kinderen): onbekend, Nanny Keizer, onbekend, Simon Keizer. Tweede rij: zus van Eduard Keizer, haar man dhr. Schaap uit Rotterdam, Johanna, Maria Davidson-Rozeband (de moeder van Johanna), Eduard Keizer, onbekend, Frouke Keizer-Cohen (de moeder van Etty) Derde rij: onbekend, Aron Keizer, Louis Keizer, Etty Frank en Emanuel Keizer, zus van Etty, onbekend, Hartog Samson Frank (de vader van Etty) Vierde rij: twee onbekende vrouwen, Sally Keizer

Trouwfoto van Emanuel en Etty, met de zus van Etty en Nanny Keizer Bron: Robbert Keizer

Emanuel was slager van beroep en werkte in de zaak van zijn vader, Eduard in de Sassenstraat in Zwolle.

Interieur van slagerij Eduard Keizer, incl. weegschaal en snijmachine Bron: Robbert Keizer

Emanuel scherpt een slagersmes aan met staal Bron: Robbert Keizer

Emanuel en Etty woonden jarenlang in de Schoutenstraat 2a (vlakbij de Sjoel) en verhuisden later naar de Herenweg 48:

Het huis waar Etty en Emanuel woonden, foto anno 2011Bron: Mirjam Kan

Etty en Emanuel kregen een dochter, Johanna (vernoemd naar haar oma), Hans (vroeger Hannie) genoemd, werd geboren op 13 december 1928.

Etty, Hans en Emanuel Keizer, circa 1929 Bron: Robbert Keizer

Het is vooral dankzij Hans – en haar neef Robbert Keizer – dat dit deel tot stand is gekomen.  Hans herinnert zich veel, zo vertelt ze dat haar vaderregelmatig met pijn over zijn jong overleden  zusje Marianne sprak. Hans (haar joodse naam is Channa) emigreerde op jonge leeftijd naar Israël, ze woont in Jeruzalem.  Ze trouwde met Alexander Dinkel (28.3.1929 – Jeruzalem, 12.10.1982).

Oma Johanna met kleindochter Hans in Scheveningen op 9 augustus 1930  Bron: Hans Dinkel-Keizer

Alexander en Hans Dinkel-Keizer op hun huwelijksdag in 1953 Bron: Hans Dinkel-Keizer

Aron Keizer was slager. Hij trouwde met Aaltje Wallage (Onstwedde, 26.7.1906- Veluwe, 29.2.1944). Aaltje was de op één na jongste van zes kinderen. Haar ouders waren Jonas Wallage (Wildervank, 1.3.1877 – sterfdatum onbekend, mogelijk Auschwitz, 9.11.1942) en Bartha Wallage  (Nieuw-Buinen, Drenthe, 28.2.1871 – Winschoten, 10.5.1930). Zij woonden aan de Groeneweg 44a in Zwolle.

Aron en Aaltje Keizer-Wallage op hun trouwdag Bron: Robbert Keizer

Groeneweg 44a, foto anno 2011 Bron: Mirjam Kan

Volgens Hans Dinkel had Aron een wat zwakker karakter dan de andere kinderen Keizer. Hij meende het  goed met iedereen maar hij kon zich minder goed uiten. Oma beschermde hem. Zowel Aron als Aaltje waren heel lief en ze pasten goed bij elkaar. Aron en Aaltje kregen twee dochters, Johanna en Bertha (geboren respectievelijk op 26.9.1939 en 16.12.1940). Aron en Aaltje stierven midden in de oorlog op dezelfde dag, 29 februari 1944,
ergens op de Veluwe.

De dochters – Johanna en Bertha – overleefden. Johanna is na de oorlog bij haar onderduikouders gebleven.  Etty en Hans zochten haar op, vlak na de oorlog,  ergens in het noorden van Nederland. Tijdens hun bezoek stonden de pleegouders hen niet toe om Johanna alleen te zien, enkel samen met iedereen erbij, aangezien ze bang waren dat Etty en Hans Johanna zouden proberen te overtuigen om bij hen weg te gaan.  Na het bezoek meldden Etty en Emanuel dit bij Le’Ezrat Hayeled (de organisatie die na de oorlog probeerde om joodse kinderen terug te brengen naar de  joodse wortels), maar niets mocht baten. Uiteindelijk is Johanna zelf, na het bereiken van de 18-jarige leeftijd, de joodse kant uitgegaan, ze trouwde met met een joodse man, kreeg een zoon en scheidde na een aantal jaren. Hans herinnert zich niet wat Bertha’s weg was na de oorlog.

Louis Keizer had een groothandel in fietsonderdelen, die hij onder andere uit Engeland importeerde. De naam van het bedrijf was ROSEA EL KEIZER. Zijn compagnons waren zijn broer Sally en Michel Moritz Rothshild. Tevens werkte een zoon van de Zwolse rabbijn Hirsch in het bedrijf als vertegenwoordiger Het bedrijf was aanvankelijk gevestigd in Zwolle en verhuisde omstreeks 1930 naar Utrecht.

Louis trouwde omstreeks juli 1934 met Rebekka (Betsy) Haas (Almelo 20.12.1912 – Sobibor, 9.4.1943).  Haar ouders aren Abraham (Bram) en Jansje Haas-de Haas.

Verlovingsfeest van Louis en Betsy omstreeks 1933 Van links naar rechts, liggend: Beppie Mendels, Benno Haas, Esther (Stella) Mendels, Bennie Mendels. Eerste rij: Salomon Mendels (vader van Mien), Hans Keizer (Dinkel), Eduard Keizer, Abraham (Bram) Haas (vader van Betsy), Betsy Keizer-Haas, Louis Keizer. Tweede rij: Emanuel Keizer, Johanna Keizer-Davidson, Jansje Haas-de Haas, Evalina (Mietje) Mendels-Haas(moeder van Mien), Etty Keizer-Frank, Nanny Keizer, onbekend. Achterste rij: Aron Keizer, onbekend, Sally Keizer, Mien Keizer-Mendels, Simon Keizer, Aron Haas.
Bron: Robbert en Eddy Keizer

Louis en Betsy Keizer-Haas op hun huwelijksdag Bron: Robbert Keizer

Trouwfeest van Louis en Betsy Bron: Eddy Keizer Achterste rij: Benno Haas ?, Nanny Keizer, Aron Haas, Mien Keizer-Mendels, Lex Vleesblok, Sally Keizer, onbekend, Simon Keizer. Voorste rij: Aron Keizer, Beppie Mendels, Hans Keizer (Dinkel),onbekend, Bennie Mendels, Stella Mendels, onbekend

Eddy en Jeanet Keizer Bron: Robbert Keizer

Lex Vleesblok schreef een revue ter gelegenheid van hun huwelijk, zodoende is er een foto waarop mensen verkleed staan. Louis en Betsy kregen twee kinderen, Jeanet (naar oma Haas vernoemd) en Eduard (Eddy, naar opa Keizer vernoemd). De kinderen overleefden de oorlog. Jeanet trouwde met Herman Knorringa, kreeg twee kinderen – Erik en Tirtsa – en ze overleed in 1988. Eddy (hij hielp Robbert met dit familiedeel) trouwde met Beate Zilversmidt en kreeg drie kinderen: Jedida, Aliza en Elja.Hans Keizer (Dinkel) herinnert zich dat zowel Louis als zijn vrouw erg lief waren, een warm gezin,er bestond goed contact met het gezin van broer Emanuel. Ook het contact met broer Simon en zijn vrouw Mien was heel hecht. Betsy, de vrouw van Louis, was immers ook een volle nicht van Mien. De vader van Betsy, Abraham Haas uit Almelo was een broer van Evalina (tante Mietje) Mendels, de moeder van Mien. Op de foto’s is duidelijk te zien hoe hecht de familieband was.

Mien Keizer-Mendels met haar zwager Louis Keizer Bron: Robbert Keizer

Mien Keizer-Mendels, Hans en Betsy Keizer (vrouw van Louis) Bron: Robbert Keizer

Nanny Keizer met haar oudere broer Simon Bron: Robbert Keizer

Plaats en datum onbekend Bron: Robbert Keizer Achterste rij: Benno Haas, Louis Keizer, Bennie Mendels Voorste rij: Beppie Mendels, Mien Keizer-Mendels, Nanny Keizer, Stella (Esther) Mendels, Betsy Keizer-Haas

Louis en Hannie (Hans) Keizer op 15 juli 1930 Bron: Hans Dinkel-Keizer

Sally Keizer was mede-eigenaar van de rijwielgrossierderij ROSEA EL KEIZER, samen met zijn broer Louis.  Omstreeks 1930 verhuisden ze –samen met de zaak – naar Utrecht. Sally trouwde op 31 december 1939 met Mary Groen. Mary is geboren in 1909, een kind van Abraham Groen (Den Haag, 5.7.1877 – 1937) en Johanna Sanders (Oudewater, 9.8.1878 – Utrecht, 29.1.1943).

Sally en Mary Keizer-Groen op hun trouwdag Bron: Robbert Keizer

Simon Keizer in de slagerij van zijn vader, Eduard, in Zwolle Bron: Robbert Keizer

Hij had de handelsdagschool in Zwolle afgemaakt en deed daarna de slagersvakschool. Zijn oudere broer Emanuel had de lagere school afgemaakt maar is meteen daarna het slagersvak ingegaan. Er bestond verschil van inzicht met betrekking tot het slagersvak tussen beide broers. Nadat opa Eduard zich had teruggetrokken, vertrok Simon naar Utrecht, waar hij in september 1931 een koshere slagerij opende op de Vismarkt 9.

De slagerij van Simon stond alom bekend. De adel van Utrecht, alsmede het koninklijk huis, kochten bij hem. Niet-joodse mensen konden immers de delen die niet kosher waren (zoals de haasbiefstuk) kopen.

Slagerij van Simon Keizer omstreeks 1935 Bron: Robbert Keizer

Simon trouwde in 1936 in Meppel met Mina (Mien) Mendels (Meppel, 12.4.1912 – Amsterdam, 14.2.2009).
Simon en Mien kregen twee kinderen. Eduard (Edu) Keizer werd geboren te Utrecht op 23 december 1937. Hij kwam om in Auschwitz op 26 maart 1944.

Huwelijk van Simon en Mien Keizer-Mendels in 1936. Van links naar rechts:
het bruidspaar, Hans Keizer, onbekend meisje, Esther (Stella) Mendels (zus van Mien) en Marianne (Nanny) Keizer. Bron: Robbert Keizer en www.joodsmonumentmeppel.nl.

Mien Keizer met zoon Edu Bron: Robbert Keizer

Stella Mendels, midden Edu, daarnaast Nanny Keizer Bron: Robbert Keizer

Na de oorlog werd Robbert Keizer geboren op 29 november 1947 (de dag dat de Verenigde Naties officiële toestemming verleenden voor een joodse staat in Palestina).

Eduard (midden) met zoon Simon (links), boer en koe Bron: Robbert Keizer

Na de oorlog kon Simon niet meer in zijn eigen slagerij, die volkomen uitgeleefd was door de Duitsers. Daardoor nam hij een tijdelijke aanbieding aan het Productschap voor vee en vlees om in Denemarken te onderzoeken of de daar florerende kalver industrie ook voor Nederland geschikt zou zijn. Hij bracht deze industrie dan ook naar Nederland en stond aan de wieg van een industrie die uiteindelijk Nederland zou maken tot wereldmarktleider in het kalfsvlees.

Daarna pakte hij de draad weer op in zijn eigen bedrijf aan de Vismarkt 9 in Utrecht. Aangezien weinig joden waren teruggekomen na de oorlog, was een koshere slagerij in Utrecht niet meer rendabel. Zodoende begon Simon een algemene slagerij, met wel een kleine koshere afdeling.

De slagerij van Simon Keizer in Utrecht, 1954 Bron: Robbert Keizer

Simon Keizer (links) met de heer Henneveldt tijdens de aankoop van een vars (jonge koe) in het slachthuis te Utrecht Bron: Robbert Keizer

In de jaren 50 begon hij ook aan restaurants te leveren en cateraars voor vliegtuigen zoals K.L.M. en Sabena. Ook leverde hij aan het koninklijk huis en was de huisleverancier van restaurants met Michelin-sterren, die vooral lams- en kalfsvlees bestelden, de producten waarin hij gespecialiseerd was

Robbert, Simon en Mien Keizer omstreeks 1970 Bron: Robbert Keizer

Begin jaren 70 kreeg Simon twee hersenbloedingen. Robbert, die toen geluidstechniek studeerde, stopte met zijn studie en kwam in oktober 1972 in de zaak van zijn vader. Na het overlijden van Simon in 1973 bleef Robbert in het slagersvak werken en leverde aan de reeds bestaande clientèle van zijn vader. Hij bouwde dit verder uit door zich meer te  ncentreren op de economische- en handelskant en importeert kwaliteitsvlees uit de U.S.A. en Schotland.

Robbert is getrouwd op 29 november 1979 met Fortune Lancry. Alexander Dinkel fungeerde als vervangende vader. Robbert en Fortune hebben vier kinderen:Keren (ze woont in Israël en studeert pedagogiek en Engels), Alexander,  Ruben (hij werkt bij Robbert in de zaak) en Daniëlle (ze doet de studie bio-chemisch abaratoria).

Marianne Keizer bleef ongehuwd en woonde bij haar ouders, zoals vroeger gebruikelijk was. Men zei wel dat ze als akomertje en enige dochter zo op handen gedragen werd door haar ouders en oudere broers dat ze niet een man kon vinden die goed genoeg voor haar was. Ze was de lievelingstante van Hans Keizer,  die in het  huis van haar grootouders geboren werd en maar 13 jaar jonger was dan haar tante. Hans was enigstkind en beschouwde Marianne als een oudere zus.

Op 10 augustus 1930 – Vlnr. Sera, Stella (Esther) Mendels*, Nanny Keizer. Voor: Hannie (Hans) *Stella was de hartsvriendin van Nanny Bron: Hans Dinkel-Keizer

In 1934 vertrokken oma en opa Keizer met Marianne naar Utrecht, ze gingen Louis en Simon achterna die daar eerder naar toe waren gegaan. Eduard en Johanna woonden aan het Geerte Bolwerk 26, vlak bij de Sjoel, de slagerij van Simon en bij de kinderen. Hans, die met haar ouders in Zwolle bleef wonen, heeft hen node gemist.

Advertentie uit het Joodse Weekblad van 12.12.1941, bladzij 18 Bron: www.joodsmonument.nl

Johanna stierf aan een niervergiftiging tijdens de onderduik in Utrecht op 7 augustus 1943. Zij was samen met Eduard, Simon en Mien ondergedoken in een huis op het terrein van het Academisch Ziekenhuis te Utrecht. Toen schoondochter Mien samen met Eva van Gelder-Dunner, de vrouw van Morree (leraar) Jo van Gelder uit Utrecht de ‘tahara’ (rituele lijkwassing) deden in het ziekenhuis, kwamen er Duitsers voorbij. Dit is gelukkig goed afgelopen.
Johanna werd tijdelijk begraven op het terrein van het Academisch Ziekenhuis en is na de oorlog herbegraven op de joodse begraafplaats aan het ‘Zandpad’ te Utrecht.

Eduard overleefde de oorlog en ging na enige jaren in het joods bejaardenhuis in Rotterdam wonen. Later is hij verhuisd naar het joods bejaardenhuis in Enschede en in 1956 ging hij naar de Joodsche Invalide in Amsterdam. Hij overleed daar op 7 mei 1958. Hij ligt begraven naast  Johanna op de joodse begraafplaats aan het ‘Zandpad’ in Utrecht. Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren Etty en Emanuel veilig ondergedoken bij Gerard J. en Hélène van ‘t Vlie. Ze hebben ook daarna altijd een warm  kontakt met hen gehad. Nadat het volkomen onveilig bleek te zijn in het Amsterdamse ghetto, namen de van ‘t Vlies ook de ouders van Etty op in hun huis. Zij allen overleefden de oorlog.

Emanuel werkte in de slagerij tot zijn pensioen en Etty was godsdienstonderwijzeres en leerde volwassenen en| kinderen de Hebreeuwse taal. Mirjam Kan herinnert zich dat ze les kreeg aan de Herenweg samen met Etienne Denneboom. Na afloop kregen ze altijd een kosher dropje van Venco, omdat ze zo goed hun best hadden gedaan.

Echtparen van ‘t Vlie en Keizer, rond 1960, in een vakantiehuisje, waarschijnlijk in Den Dolder ( Menoecha, ‘Rust’ in
het Hebreeuws) Bron: Hans Dinkel-Keizer

Vlnr. Onbekende vrouw, Etty Keizer, Alie Vleesblok en Hélène van ‘t Vlie Bron: Hans Dinkel-Keizer

Hélène van ‘t Vlie en Etty Keizer Bron: Hans Dinkel-Keizer

Henny en Hans Bron: Hans Dinkel-Keizer

Etty en Emanuel Keizer in Scheveningen Bron: Hans Dinkel-Keizer

Etty, Emanuel, Susy en Hans in Zwolle Bron: Hans Dinkel-Keizer

Hans bezocht haar ouders in Zwolle in 1956 samen met haar oudste dochter, Susy. Hans en Alexander kregen 11 kinderen. Allen zijn getrouwd en Hans heeft vele klein- en achterkleinkinderen.  In 1969 verlieten Etty en Emanuel Zwolle, ze emigreerden naar Israël en gingen vlak bij dochter Hans en gezin wonen, in Jeruzalem.

Hans en Alexander Dinkel met drie kinderen, omstreeks 1958 Bron: Hans Dinkel-Keizer

Brief van Etty Keizer aan Olly Kan d.d. 6 april 1987 Bron: Olly Kan-Kok

Emanuel overleed in Jeruzalem op 26 december 1975. Etty is erg oud geworden. De laatste jaren van haar leven werd ze volledig verpleegd, Hans heeft haar moeder in huis genomen en op bijzondere wijze zorg gedragen voor haar. Etty overleed op 104-jarige leeftijd op 4 oktober 2005.