De meeste foto’s uit dit deel zijn afkomstig uit de nalatenschap van Susanna (Suzan) Kanis (Antwerpen, 25.8.1912 – Amsterdam, 11.7.1007). Suzan was in de dertiger jaren getrouwd met Henry Sanders (geboren in New York op 4 oktober 1914). Hun dochter Debora (Doortje) werd geboren in Amsterdam op 12 juni 1934. Een paar jaar later scheidden Henry en Suzan.

Suzan en dochter Debora Sanders
Bron: www.communityjoodsmonument.nl

In april 1942 verloofde Suzan zich met Menno Jacob van Zuiden, de zoon van Rubertus en Heintje Leah van Zuiden. Dochter Doortje kwam om in Auschwitz op 25 oktober 1944 en Menno Jacob in Mauthausen op 9 november 1942. Na de oorlog trouwde Suzan met Hendrik Eberhard Friedrich Hendriks.

Dankzij een nichtje van Suzan, Marjan Gilijamse-Kanis, werden foto’s van de Van Zuidens geplaatst op de site www.communityjoodsmonument.nl. We kregen haar toestemming om de foto’s te plaatsen op deze website.

—————

Rubertus van Zuiden werd geboren in Hoogeveen op 12 juni 1871. Hij was een zoon van Jacob Salomons van Zuiden (Hoogeveen, 25.3.1828 – 14.12.1904) en Betje Abrahams van Hasselt (Geboren ca. 1851- overlijdensdatum onbekend).

Jacob Salomons van Zuiden was eerder getrouwd met Judith Stern uit Hoogeveen, doch zij overleed in april 1868; zij kregen vier kinderen tussen 1858 en 1867 (Salomon, Meijer, Hermannus en Klaartje). Jacob Salomons van Zuiden hertrouwde op 5 augustus 1868 te Beilen met Betje Abrahams van Hasselt (vier maanden na het overlijden van zijn eerste vrouw).

Rubertus had een oudere broer, Abraham van Zuiden, geboren in Hoogeveen op 9 december 1869. Hij overleed echter op 8 februari 1870. Rubertus groeide dus op als enigst kind van zijn ouders, doch samen met zijn half-broers en zussen.

Rubertus werd godsdienstleraar en circa mei 1896 werd hij beëidigd als moheel (besnijder). Joodse jongens worden volgens joods gebruik op 8-daagse leeftijd besneden en worden zodoende opgenomen in het verbond dat God sloot met de aartsvaders Abraham, Izak en Jacob. Op die manier wordt hun joodszijn bevestigd.

Tussen 26 mei 1896 en 20 juni 1937 heeft Rubertus 580 joodse jongetjes besneden. Voornamelijk in de provincies Overijssel en enkelen uit Drente,  Gelderland en elders.

Eerste bladzij uit het Besnijdenisboek van Rubertus van Zuiden met als bescheiden boventitel:
‘God begunstigde zijn dienaar met het inschrijven in het Heilige Verbond’ Bron: Mirjam Kan

De tweede bladzij uit het Besnijdenisboek Bron: Mirjam Kan
Ook de besnijdenis van zijn eigen zoon, Menno Jacob van Zuiden, wordt door zijn vader verricht en vermeld.

Rubertus schrijft in het Hebreeuws: ‘Gezegend ben ik met het voorrecht dat ik mijn dierbare zoon Menachem in het besnijdenis-verbond op mocht nemen, geboren op vrijdag 26 Cheshwan in het jaar 5666.
Dat hij op mag groeien in de wegen van de Tora, het huwelijk en van goede daden’. Bron: Mirjam Kan

In het Besnijdenisboek beschrijft Rubertus af en toe bijzondere gelegenheden. Zoals de geboorte van een kind uit een joodse moeder en een niet-joodse vader (volgens de joodse wet vol-joods want de moeder bepaalt het jodendom).

Onderaan de bladzijde staat vermeld dat Rubertus Eduard (Eddie) de Weerd heeft besneden, zoon van Rika Rebekka Stibbe en den niet-Israëliet Evert de Weerd te Olst. In het Hebreeuws staat dat zijn vader naar de aartsvader Abraham werd vernoemd zijn. De niet-joodse vader van alle joodse kinderen wordt altijd Abraham genoemd, omdat Abraham de eerste mens was die officieel joods werd. Boven deze besnijdenis staat dat Rubertus God dankt voor het voorrecht zijn kleinzoon Ru Stoppelman besneden te hebben, vernoemd naar zijn opa onder de joodse naam Ruben. Bron: Mirjam Kan

Tot slot staat beschreven hoe Henri Hompes overleed (waarschijnlijk aan een hartaanval ten gevolge van de emotie) op de dag dat zijn zoontje Willy Henrij geboren werd. Rubertus schrijft met de hand in het Hebreeuws: ‘Zijn vader overleed op de dag van zijn geboorte’

Bron: Mirjam Kan

De laatste bladzijde van het Begrafenisboek uit 1937 Bron: Mirjam Kan

De laatste besnijdenis van Rudi Roos op 20 juni 1937 Bron: Mirjam Kan

Tot slot staat beschreven hoe Henri Hompes overleed (waarschijnlijk aan een hartaanval ten gevolge van de emotie) op de dag dat zijn zoontje Willy Henrij geboren werd. Rubertus schrijft met de hand in het Op 18 september 1895 ging Rubertus in Zwolle wonen, aangezien hij daar aangesteld was als godsdienstleraar.  Voor zijn huwelijk woonde Rubertus al in Zwolle, in huis bij het gezin van Abraham Gazan, eerst aan de Nieuwe Markt en later in de Diezerstraat. Na zijn huwelijk ging Rubertus in de Bitterstraat wonen, daarna in de Korte Kamperstraat en vanaf 1918 woonde het gezin van Zuiden in de Nieuwstraat 69.

Op 18 augustus 1897 trouwde Rubertus in zijn geboortestad Hoogeveen met Heintje Lea de Jongh (Denekamp, 20.4.1872 – Zwolle, 29.10.1941), dochter van Mannes de Jongh en Betha Elkus.

ebreeuws: ‘Zijn vader overleed op de dag van zijn geboorte’.

Rubertus en Heintje Lea van Zuiden op oudere leeftijd, mogelijk op hun
40e huwelijksdag in augustus 1937 Bron: www.communityjoodsmonument.nl

Rubertus en Heintje Lea kregen vijf kinderen, allen in Zwolle geboren:

Bertha Henriëtte (21.3.1899 – 21.8.1899)
Betsie                  (23.9.1900 –  Auschwitz, 12.10.1942)
Bertha Henriëtte (10.3.1902-     Haifa, 13.1.1992)
Menno Jacob      (23.11.1905 – Mauthausen, 2.11.1942)
Clara                   (26.11.1911 – Zeist, 13.10.1960)

Betsie trouwde op 3 juli 1925 te Almelo met David Louis Stoppelman (Almelo, 13.2.1894 – Auschwitz, 31.1.1943).

Betsie en David Louis kregen twee kinderen: Leny Henny (Almelo, 2.1.1927 – Auschwitz, 12.10.1942) en Ru (Almelo, 7.5.1929 – Auschwitz, 12.10.1942).

Bertha Henriëtte (Bert) overleefde de oorlog.

Bertha Kolthoff-van Zuiden in Haifa Bron: Julia Izaks

Op 7 maart 1935 trouwde zij in Amsterdam met de daar geboren Abraham Kolthoff (24.10.1898 – Haifa, 4.6.1982). Abrahams moeder, Rosalina Kolthoff-Kanis, was een zus van Abraham Kanis, de opa van Marjan Gilijamse-Kanis.

ham Kolthoff Bron: Julia Izaks

Bertha en Abraham kregen geen kinderen. Na de oorlog emigreerden ze naar Israël en ze woonden in Haifa. Op 30 mei 1972 gingen ze naar het Nederlandse bejaardenhuis Beth Joles in Haifa, omdat ze zichzelf graag goed verzorgd zagen op oudere leeftijd. Daar zijn ze beiden overleden, Abraham op 4 juni 1982 en Bertha bijna tien jaar later, op 30 januari 1992.

Menno Jacob bleef ongehuwd, zijn verloving met Susanna Kanis mocht niet uitlopen in een huwelijk.

Menno Jacob woonde met zijn ouders en jongste zus in het huis aan de Nieuwstraat. Toen hij op een avond in augustus 1942 naar zijn vaste kaartavond was gegaan, werd hij daar opgepakt met als reden dat hij ‘s avonds na 20 uur (Sperr-tijd) buitenshuis verbleef. Hij werd samen met zijn kaartvrienden (o.a. Siegfried de Groot, Zwolle, 3.8.1902 – Mauthausen, 7.10.1942) doorgestuurd naar Mauthausen, waar hij op 9 november 1942 omkwam.

Clara is op 12 mei 1942 getrouwd met Aaron de Lange (Elburg, 18.5.1903 – Auschwitz, 11.9.1943).

Nadat Aaron omgebracht was en Clara de oorlog overleefde, hertrouwde zij op 8 oktober 1947 met Jacques Monasch (Amsterdam, 19.7.1898 – 10.10.1966). Ze kregen geen kinderen. Clara overleed in Zeist op 13 oktober 1960, Jacques leefde zes jaar langer.

Heintje Lea van Zuiden overleed op 29 oktober 1941.

Overlijdensadvertentie uit het N.I.W. van 31 oktober 1941

ubertus is op 13 mei 1944 overleden in Deventer. Hij was toen 73 jaar oud. Mogelijk is hij daar tijdens de onderduik overleden. Op 30 mei 1946 is hij herbegraven naast zijn vrouw op de joodse begraafplaats de Watersteeg aan de Kuyerhuislaan in Zwolle

Het begrafenisboek van joods Zwolle beschrijft de dood en herbegraving van Rubertus van Zuiden Bron: Mirjam Kan

De rechterbladzij van het begrafenisboek Bron: Mirjam Kan

De graven van Rubertus en Heintje Lea van Zuiden anno januari 2015 Bron: Mirjam Kan