Elieser Berlinger werd geboren in Illingen (Saarland, Duitsland) op 27 januari 1904. Zijn ouders waren Mozes (Moshe) Trier Berlinger (geboren op 29 september, 1866 – 1942) en Gittel Berlinger. Mozes Trier behoorde zelf, evenals zijn voorouders, tot een bekende en zeer gewaardeerde rabbijnenfamilie.

Woorden vol waardering bij het afscheid van Rabbijn Mozes Berlinger. Bron: www.alemannia-judaica.de

De grootouders van Elieser Berlinger – de ouders van Moshe (Mozes) Trier Berlinger – waren Elieser Berlinger (27.5.1827 – 9.9.1903) en Schefa Ellinger. Elieser Berlinger is vernoemd naar zijn opa, die een jaar voor zijn geboorte overleed. Elieser jr. had een oudere zus, Klara Gutwillig-Berlinger, geboren in Dülken, Duitsland in 1893. Klara trouwde met Ernst Gutwillig en na hun huwelijk emigreerden ze naar het toenmalige Palestina.

De moeder van Elieser, Gittel Berlinger, overleed in 1913, toen Elieser Berlinger een kind van 9 jaar was. Vader Mozes (Moshe) hertrouwde met Lina. Zij kregen een dochter: Mirjam Berlinger, later getrouwd met dhr. Neumayer. Mirjam is dus een halfzuster van Elieser. Op dit moment (2014) leeft ze nog, ze is 97 of 98 jaar oud en Lina woont in Petach Tikwa (Israël).

Elieser Berlinger trouwde in 1928 met Ruth Rosa Stern (Berlijn, 2.3.1909 – Amsterdam, 2.12.1989).

Ook Ruth Rosa kwam – net als haar man Elieser – uit een bekende rabbijnenfamilie in Duitsland. De vader van Ruth Berlinger, Moritz Stern (Steinbach am Wald, 1.7.1864 – Berlijn, 13.2.1939) was een bekende rabbijn en historicus.

Maar de basis voor zijn rabbinale opleiding heeft Elieser genoten bij zijn eigen vader en bij rabbijn Morris Jakobowitz (1894-1979) in Keulen. Rabbijn Berlinger verkreeg zijn rabbinale bevoegdheid op 4 tammoez 5688, augustus 1928.

Vader Mozes en stiefmoeder Tina Berlinger emigreerden naar Zweden na hun huwelijk. Dit is de reden dat ook Elieser daar als kind terecht kwam. Hij was rabbijn van Schönlange tussen 1929 en 1932. Daarna werd hij tot rabbijn benoemd van Malmö, Van 1946 tot 1954 werd hij rabbijn van Helsinki. In dat jaar kreeg hij een baan aangeboden in Nederland als rabbijn. In 1956 werd hij Opperrabbijn van het district Utrecht, waaronder ook andere provincies met onder meer Overijssel, met als hoofdstad Zwolle. In 1972 trok Opperrabbijn Berlinger zich terug en ging met pensioen. Ruth en Elieser woonden in Amsterdam.

Bron: Noomi Stahl

Toen Elieser Berlinger rabbijn van Malmö, Zweden, was tijdens de Tweede Wereldoorlog, heeft hij 6000 Joden uit het door de Nazi’s bezette Denemarken geholpen om naar Zweden te komen en hun levens gered. Hij kreeg een hoge Deense medaille hiervoor, uitgereikt door Koning Christiaan X van Denemarken. Meteen na de oorlog, heeft hij grote aantallen bevrijdde Joden uit concentratie-kampen naar een interneringskamp in Zweden gebracht.

Rabbijn Berlinger was iemand die niet zomaar halachische (joods-wettelijke) beslissingen nam: hij wilde eerst alles weten over de kwestie, inclusief de betrokken personen en de achtergrond van de vraag of het verzoek. Hij had een uitgebreide kennis van de talmoed en halacha (de joodse wetten). Meestal week hij niet van gedane beslissingen af, er was immers een diepgaand onderzoek vooraf gegaan aan de uitspraak. Alleen als er nieuwe informatie te voorschijn kwam omtrent het onderwerp, was Rabbijn Berlinger bereid om een en ander nogmaals te bekijken.

Elieser Berlinger bezocht de joodse gemeente in Zwolle regelmatig. Hij was ook  aanwezig bij de joodse lessen, overhoorde de leerlingen op een vriendelijke manier en gaf de kinderen de nodige complimenten en steun.

Ook was hij aanwezig bij enkele belangrijke gelegenheden. Zoals de bar mitswa viering van Benjamin Brest in maart 1973. Isolde Brest was halverwege de jaren 50 joods geworden (‘uitgekomen’) bij Opperrabbijn Berlinger en hij heeft Leo en Isolde Brest ook ingezegend toen ze trouwden in 1958.

lnr. Zittend: Leo en Isolde Brest, Opperrabbijn Berlinger en Betsie Brest. Staand: Koos Caneel en Benjamin Brest Bron: Anne Herman-Brest

Opperrabbijn is jarenlang betrokken bestuurslid geweest van de Frechie Stichting, de organisatie die de joodse begraafplaats in Putte (aan de grens met België) beheert. De Frechie Stichting was opgericht in 1884 door Henri Frechie. Elieser Berlinger hechtte enorm aan joodse graven, omdat hij van mening was dat overledenen het eeuwige leven hadden gekregen en hij keek samen met vele andere orthodoxen, uit naar de komst van de Messias. De periode dat de dode beenderen wederom tot leven zullen komen (Boek Ezechiël 37, 1-14).

In Nederland, reikte Koningin Juliana een ridderorde uit aan Opperrabbijn Berlinger. Hij werd beëdigd als Officier in de Orde van Oranje Nassau; hieruit bleek de grote waardering voor Rabbijn Berlingers veelzijdige werk en goede daden.

Zoon Salomo Berlinger vertelt dat Elieser als vader enerzijds een autoriteit (volgens het ‘oude stempel’) vertoonde, anderzijds kon hij ook tolerant zijn. Zo herinnert hij zich dat toen hij 13 jaar was, zijn opa overleed (in 1942). Salomo genoot van een aantal hobbies die niet bepaald overeen kwamen met zijn vaders opvattingen. Zo was hij een enthousiaste voetballer. Juist in de sjiwwe-week (treurperiode) van zijn opa vond er een erg belangrijke voetbalwedstrijd plaats in Malmö. Vader Elieser kwam naar hem toe en zei hem: “Als je graag mee wilt doen aan de wedstrijd, doe dat, voel je vrij.” Salomo heeft dat als bijzonder ervaren.

Salomo vertelt ook dat zijn vader een ware Zionist was, dol op alles wat het Israël van toen betrof. Mirjam Kan herinnert zich dat Opperrabbijn Berlinger elke speech, waar dan ook, aanhief met de woorden: “Vrienden en vriendinnen van de Staat Israël”.

Salomo herinnert zich dat zijn vader een paar keer per jaar naar Israël vloog, liefst met de El Al (Israëlische luchtvaart maatschappij). Op een gegeven moment werd hij benaderd door de Swiss Air. Ze boden hem een gratis ticket naar Israël aan en het enige wat ze hem vroegen, was het beoordelen van een nieuw geintroduceerde  koshere maaltijd. Elieser Berlinger kon het echter niet over zijn hart verkrijgen om het risico te lopen dat het eten bij de Swiss Air smakelijker zou zijn dan dat bij de El Al. Hij wilde geen concurrentie met de El Al aangaan en zodoende heeft hij op elegante wijze bedankt voor het aanbod, maar gaf aan dat hij dit niet kon doen.

Opperrabbijn Elieser Berlinger overleed in Amsterdam op 31 oktober 1985. De joodse gemeenschap in Nederland nam met verdriet afscheid van hem. Het Nederlands Israëlitisch Weekblad (N.I.W.) van 8 november 1985 stond vol met rouwadvertenties en artikelen over zijn leven, functie en overlijden: